MASAŻ [fr.], mieszenie, fizykoterapeutyczny zabieg leczn. usprawniający (rehabilitacyjny), odnowy biol. lub kosmetyczny, polegający na mech. oddziaływaniu na powierzchniowe tkanki organizmu (skórę, tkankę podskórną, mięśnie, okostną) w celu poprawy ich ukrwienia i odżywienia oraz zwiększenia napięcia mięśni i ruchomości stawów; korzystny odległy wpływ ogólny masażu, m.in. na narządy wewn., układ krążenia, przemianę materii, zachodzi na drodze humoralnej (uwolnienie histaminy i związków acetylocholinopodobnych) oraz odruchowej. Podstawową formą masażu jest masaż klasyczny, wykonywany ręcznie różnymi chwytami jednej lub obu rąk: głaskaniem, ugniataniem, oklepywaniem, wstrząsaniem, rozcieraniem, uderzaniem; zastosowane chwyty oraz wybór rodzaju masażu zależą m.in. od wskazań leczn.; wskazania te obejmują m.in. przewlekłe choroby reumatyczne, pourazowe i pozapalne stany tkanek miękkich, kości i stawów, otyłość, niektóre choroby wewn. i układu nerwowego; do przeciwwskazań należą m.in. choroby przebiegające z gorączką, wszystkie ostre choroby tkanek i narządów, zakrzepowe zapalenie żył. Do specjalnych odmian masażu zalicza się masaż segmentowy, masaż tkanki łącznej, masaż okostnej, masaż podwodny, masaż elektryczny i masaż aparatowy.